پولیپ رحم و درمان آن
پولیپ رحم یک توده کوچک و خوشخیم در داخل رحم است که ممکن است در بعضی از زنان شکل بگیرد. این توده معمولاً شامل بافت رحمی است که به شکل گلبرگهای گل یا شاخههای درخت شکل میگیرد. در بعضی از موارد، پولیپ رحم ممکن است ناشی از تغییرات هورمونی در بدن باشد، اما علت دقیق آن هنوز مشخص نیست. با این مقاله در وبسایت دکتر فاطمه فرجاد باستانی همراه باشید.
پولیپ رحم اغلب در داخل حفره ی رحمی (آندومتر رحم) و یا داخل دهانه ی رحمی (سرویکس) تشکیل میشوند. این پولیپ ها اغلب بصورت تکه ای گوشت اضافه همانند بافت متراکم (توده ای) به اندازه ی چند میلی متر تا چند سانتی متر تشکیل می گردند. این توده ها خوش خیم هستند و کمتر مواردی از آن بدخیم میگردند. هسته ی عروقی موجود در مرکز غده ای پولیپ منشا مخاطی دارد و نقش آن تغذیه ی پولیپ است.
علت بوجود آمدن پولیپ های رحمی
علت آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما برخی عوامل میتوانند در ایجاد پولیپ رحم نقش داشته باشند. برخی از عوامل موجود عبارتند از:
- تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی میتواند در ایجاد پولیپ رحم نقش داشته باشد. افزایش سطح استروژن (هورمون زنانه) میتواند باعث رشد اضافی بافت رحمی شود.
- التهابات و عفونتها: التهابات و عفونتهای رحمی نیز میتوانند در ایجاد پولیپ رحم نقش داشته باشند.
- عوامل ژنتیکی: برخی از پولیپهای رحمی ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی و وراثت بوجود آیند.
- مصرف داروهای هورمونی: مصرف داروهای هورمونی مانند هورمونهای جنسی، داروهای کاهش دهنده استروژن، داروهای تنظیم کننده هورمونهای تخمدان و آنالوگهای هورمونی میتواند در ایجاد پولیپ رحم نقش داشته باشد.
- سن: با پیشرفت سن، احتمال بروز پولیپ رحم نیز افزایش مییابد.
- سابقه بارداری: زنانی که قبلاً بارداری کردهاند، احتمال بیشتری برای بروز پولیپ رحم دارند.
چه چیزی باعث پولیپ آندومتر می شود؟
در حالی که علت دقیق پولیپ های آندومتر مشخص نیست، زمانی که رشد بیش از حد بافت در پوشش داخلی رحم وجود دارد، تشکیل می شوند.
علایم و عوارض وجود پولیپ رحمی در بدن
علایم مختلفی از جمله: خونریزی شدید دردوران قاعدگی، ترشحات رقیق از واژن، لکه بینی بعداز قاعدگی، نامنظم بودن خونریزی های قاعدگی و خونریزی بعداز ورود به دوران یائسگی و… را میتوان برای این بیماری درنظر گرفت. در برخی موارد پولیپ های آندومتریک رحمی میتوانند ایجاد نازایی کنند. این بیماری معمولا زنان بین ۳۰ تا ۵۰ سال را درگیر می کند و با افزایش سن خطر ابتلا به این نوع بیماری افزایش میابد. اگر بیمار دارای عارضه ی دیگری نباشد این بیماری و وجود پولیپ رحمی از طریق سونوگرافی تشخیص داده می شود.
پولیپ آندومتر اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی کند. اگر علائم یا نشانهها ظاهر شوند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- خونریزی قاعدگی نامنظم
- خونریزی بین دوره های قاعدگی
- دوره های قاعدگی بیش از حد سنگین
- خونریزی واژن بعد از یائسگی
- ناباروری
عوامل خطر برای پولیپ آندومتر چیست؟
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به پولیپ آندومتر را افزایش دهند عبارتند از:
- چاقی
- استفاده از تاموکسیفن، درمان دارویی برای سرطان سینه
- فشار خون بالا
- پولیپ دهانه رحم
پولیپ آندومتر چگونه تشخیص داده می شود؟
متخصص زنان احتمالاً سؤالاتی در مورد علائم و سابقه پزشکی و قاعدگی می پرسد و یک معاینه فیزیکی ساده انجام می دهد. اگر آنها مشکوک به داشتن پولیپ رحم باشند، آزمایشاتی که ممکن است برای تعیین وجود پولیپ انجام شود عبارت
- سونوگرافی ترانس واژینال
- هیستروسکوپی: دوربین کوچکی که داخل رحم قرار می گیرد.
- بیوپسی یا نمونه برداری از سلول های دهانه رحم: ابزار کوچکی برای گرفتن نمونه بافت داخل رحم قرار داده می شود.
- معاینه لگن (در برخی موارد اگر پولیپ آندومتر از دهانه رحم بیرون زده باشد، ممکن است دیده شود)
- هیستروسالپنگوگرام (HSG). از اشعه ایکس و رنگ کنتراست تزریق شده به رحم برای تشخیص پولیپ استفاده می کند.
- دیلاتاسیون و کورتاژ (D&C). خراش دادن دیواره های رحم برای به دست آوردن نمونه بافت.
- هیستروسکوپی رویکرد کم تهاجمی که از یک تلسکوپ کوچک (هیستروسکوپ) برای بررسی پوشش رحم از نظر پولیپ استفاده می کند.
پولیپ آندومتر چگونه درمان می شود؟
پولیپ های کوچک رحم می توانند خود به خود بدون درمان از بین بروند. اگر آنها مشکل ساز شوند، چند گزینه مختلف برای درمان پولیپ های موجود و جلوگیری از تشکیل آنها در آینده وجود دارد.
چرا پولیپ ها را باید بررسی کرد؟
پولیپ های کوچک رحم اغلب بدون علامت هستند و می توانند خود به خود به وجود بیایند و از بین بروند. . با این حال، برخی از پولیپهای درمان نشده ممکن است علائمی ایجاد کنند که بر کیفیت زندگی تأثیر میگذارد و میتواند منجر به عوارضی مانند کمخونی شود (۲۰). کم خونی وضعیتی است که در آن بدن گلبول های قرمز سالم کافی برای عملکرد صحیح ندارد. این می تواند زمانی اتفاق بیفتد که پولیپ های رحم باعث از دست دادن خون زیادی شوند
در موارد نادر، برخی از پولیپهای رحم شانس کمی برای سرطانی شدن دارند (۳، ۸). آنها همچنین ممکن است بر توانایی باردار شدن یا ماندن تأثیر بگذارند، اما تحقیقات در مورد این موضوع هنوز وجود ندارد.
پولیپ آندومتر چگونه درمان می شود؟
پولیپ های کوچک رحم می توانند خود به خود بدون درمان از بین بروند. اگر آنها مشکل ساز شوند، چند گزینه مختلف برای درمان پولیپ های موجود و جلوگیری از تشکیل آنها در آینده وجود دارد.
روش های درمان پولیپ رحم
روشهای درمان پولیپ رحم شامل مداخله جراحی و درمانهای دارویی میباشد. انتخاب روش درمانی بستگی به اندازه، تعداد و نوع پولیپ رحم، علت آن، سن و سلامت کلی بیمار دارد. در ادامه، به توضیح جزئیات هریک از روشهای درمان پولیپ رحم پرداخته میشود:
- جراحی: جراحی برای برداشتن پولیپ رحم انجام میشود. این روش در صورتی که پولیپ بزرگ باشد و یا شکل ظاهری غیرطبیعی داشته باشد، توصیه میشود. جراحی میتواند شامل هیستروسکوپی، لاپاروسکوپی یا جراحی باز باشد. در هیستروسکوپی، پولیپ با استفاده از یک ابزار کوچک و نازک از داخل رحم برداشته میشود. در لاپاروسکوپی، یک ابزار کوچک با کمک دوربین از داخل شکم به رحم دسترسی دارد و پولیپها برداشته میشوند. در جراحی باز، یک برش در شکم ایجاد میشود تا به رحم دسترسی داشته باشیم و پولیپ را برداشته شود.
- درمان دارویی: درمانهای دارویی شامل مصرف داروهایی هستند که به کاهش سطح استروژن در بدن کمک میکنند و در نتیجه میتوانند به کاهش اندازه پولیپ رحم کمک کنند. این درمانها معمولاً به مدت ۳ تا ۶ ماه استفاده میشوند. همچنین، درمانهای دارویی ممکن است برای کاهش خونریزی ناشی از پولیپ رحم نیز تجویز شوند.
- ترکیبی: در برخی موارد، ترکیبی از جراحی و درمان دارویی برای درمان پولیپ رحم استفاده میشود.
گزینه های درمانی پولیپ اندومتر
اگر پولیپ ها کوچک هستند و علائمی ایجاد نمی کنند، ممکن است آنها را به حال خود رها کرده و تحت نظر قرار دهید تا ببینید که آیا به خودی خود از بین می روند یا خیر.
برخی از داروها ممکن است پولیپ ها را کوچک کرده و علائم را کاهش دهند، اما علائم معمولاً پس از قطع دارو عود می کنند. گاهی اوقات داروهای هورمونی برای درمان علائم پولیپ رحم تجویز می شود. اینها شامل آگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) است که مانع از تولید هورمون های خاص پروژسترون در بدن می شود و پروژسترون که اغلب به شکل کرم تجویز می شود.
پولیپ های آندومتر را می توان در طول هیستروسکوپی برداشت، روشی که از یک تلسکوپ کوچک (هیستروسکوپ) و ابزار جراحی نازک برای مشاهده و درمان نواحی داخل رحم استفاده می کند. همچنین ممکن است کورتاژ انجام شود – خراش دادن رحم برای برداشتن پولیپ ها – با هدایت هیستروسکوپ.
هیسترکتومی در موارد نادر هیسترکتومی (جراحی برای برداشتن رحم) ممکن است برای برداشتن سلول های سرطانی یا پولیپ های متعدد توصیه شود. پولیپ رحم ممکن است عود کند و نیاز به درمان بیشتری دارد.
استفاده از داروهای هورمونی
تنها اثر موقتی دارند که اغلب باعث کوچک شدن سایز و اندازه ی این پولیپ ها میگردند و این بیماری از طریق مصرف دارو درمان نمی شود.
- درمان قطعی این نوع پولیپ ها تنها از طریق عمل جراحی مقدور است.
- پولیپ های دهانه ی رحمی را میتوان با استفاده از لیزر و سرپایی درمان کرد.
- کورتاژ تشخیصی یکی از راهکار های مؤثر در نمونه برداری از توده ی ایجاد شده در رحم است.
- در این روش با استفاده از کورت از رحم مورد نظر نمونه ای برداشته می شود تا آزمایش های لازم برآن صورت گیرد. گاها دراین روش اگر پولیپ رحم کوچک باشد امکان این هست با این نوع نمونه برداری از بدن خارج گردد.
عمل هیستروسکوپی (Hysteroscopy) یکی از راه های مؤثر در رفع این پولیپ به شمار می آید که با ایجاد یک بی هوشی سبک طی یک عمل ۱۰ دقیقه ای به انجام می رسد.
طی این عمل با ورود هیستروسکوپ از واژن به داخل حفره ی رحم به پولیپ دسترسی کامل پیدا میشود و پزشک معالج از طریق لنز تعبیه شده روی ابزار، داخل رحم را به کمک مانیتور مشاهده میکند و با نمونه برداری و ارسال از آن به پاتوبیولوژی میتوان بدخیم بودن و یا خوش خیم بودن توده را تشخیص دهد.
اگر پولیپ رحم بدخیم تشخیص داده شود امکان برداشتن رحم وجود دارد.
ازطریق جراحی توسط، اسپکلوم پولیپ های دهانه ی رحمی برداشته می شوند.
درد های خفیف و خونریزی های مختصر واژنی از عوارض معمول اینگونه نمونه برداری بشمار می آید.
آیا پولیپ رحم میتواند باعث ناباروری شود؟
پاسخ دکتر به این سؤال: اگر این گونه پولیپ ها در جداره ی لوله های رحمی ایجاد شوند بعنوان یک عضو اضافه و بیگانه تلقی می شود و رحم در جهت دفع این عضو بیگانه تلاش می کند. انقباضات ایجاد شده برای رفع این عضو بیگانه توسط رحم سبب ایجاد دردهای عضلانی در ناحیه ی لگن و رحم میشود که میتواند امکان باروری رحم را کاهش دهد.
