تنبلی تخمدان
در داخل تخمدان ها کیسه های کوچکی وجود دارد که فولیکول نامیده می شود. آنها تخمک ها را در حین رشد و بلوغ نگه می دارند. دختران معمولاً با حدود ۲ میلیون “تخمک” به دنیا می آیند که به این فولیکول ها تبدیل می شوند که تا پایان یائسگی ادامه می یابد.
اگر نارسایی اولیه تخمدان دارید، فولیکول ها یا تمام می شوند (پزشک شما ممکن است این کاهش را نامیده باشد) یا به درستی کار نمی کند (که به آن اختلال عملکرد نیز میگویند). هنوز پزشکان مطمئن نیستند که چرا این اتفاق می افتد.
اگر مادر یا خواهر شما به این عارضه مبتلا باشند احتمال اینکه شما نیز دچار این وضعیت شوید بسیار است. موارد دیگری که ممکن است احتمال ابتلا به آن را افزایش دهد، عبارتند از:
- اختلالات خود ایمنی
- شیمی درمانی و پرتودرمانی
- اختلالات ژنتیکی و کروموزومی، از جمله سندرم X شکننده و سندرم ترنر
- عفونت های ویروسی
خانم هایی که مبتلا به تخمدان پلی کیستیک هستند داخل یک کیسه یا همان کیست، تخمکشان بزرگ می شود ولی آزاد نمی شود و در داخل تخمدان باقی می ماند و به این ترتیب در ماه های بعد هم تکرار می شود و به تدریج تخمدانی با سایز بزرگ تشکیل می شود زیرا پر از کیست های ریز ریز شده است یا ممکن است سایز تخمدان بزرگ هم نشود بلکه یک جدار بسیار ضخیمی از این کیست ها که به آن تخمدان صدفی می گوییم دور آن را گرفته است ولی در هر صورت تخمکی آزاد نمی شود. این افراد خانم های جوانی هستند که تخمک در تخمدان دارند ولی نابارور هستند و تخمک آزاد نمی شود. بنابراین می توان گفت تنبلی تخمدان یکی از علل ناباروری در زنان می باشد.
علائم تنبلی تخمدان
ممکن است ندانید که تخمدان های شما به طور طبیعی کار نمی کنند. برخی از زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان هنوز پریود می شوند و حتی ممکن است باردار نیز شوند. اما بسیاری از کسانی که این بیماری را دارند برای باردار شدن مشکل دارند. معمولاً این چیزی است که باعث مراجعه به متخصص زنان می شود. شایع ترین علائم نارسایی زودرس تخمدان، پریود نشدن است. پریودها ممکن است برای چندین سال شروع شوند و دوباره متوقف شوند. علائم دیگر می تواند مانند علائم یائسگی به نظر برسد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- گرگرفتگی
- عرق شبانه
- اضطراب، افسردگی یا نوسانات خلقی
- مشکلات تمرکز یا حافظه
- میل جنسی شما مثل قبل نیست
- اختلالات خواب
- خشکی واژن، که می تواند رابطه جنسی را ناراحت کننده کند.
- چاقی و افزایش وزن به دلیل عدم تعادل هورمون ها که در این صورت نسبت به رژیم و ورزش مقاوم هستند.
- رشد بیش از حد موهای زائد
- اختلالات تخمک گذاری یعنی سیکل های پریود نامنظم ( سیکل های زیر ۲۱ روز و بالای ۳۵ روز سیکل هایی هستند که در آنها تخمک گذاری صورت نمی گیرد)
تشخیص تنبلی تخمدان
اگر قاعدگی شما متوقف شده یا به ندرت رخ می دهد، پزشک آزمایش خون را برای بررسی سطح هورمون شما و رد بارداری، بیماری تیروئید و سایر بیماری ها انجام می دهد.
آزمایش های خونی که انجام می دهید، موارد زیر در خون اندازه گیری می شود:
- FSH (هورمون محرک فولیکول). غده هیپوفیز شما این هورمون را می سازد که به تخمدان ها می گوید هر ماه یک تخمک آزاد کنند.
- استرادیول یک نوع استروژن است که توسط تخمدان ها ساخته می شود.
- نتایج این آزمایش ها به پزشک کمک میکند تا بفهمد چه اتفاقی ممکن است برای تخمدان ها بیفتد.
اگر زیر ۴۰ سال سن دارید و یکی از موارد زیر را دارید، ممکن است پزشک نارسایی اولیه تخمدان را تشخیص دهد:
- سطوح بالای FSH (در محدوده یائسگی) در دو آزمایش مختلف که حداقل به فاصله ۱ ماه از هم انجام شده است.
- سطح پایین استرادیول، به این معنی که تخمدان های شما استروژن کافی تولید نمی کنند.
- بدون پریود یا پریودهای نامنظم (کمتر از هر ۳۵ روز) به مدت ۳ ماه متوالی
همچنین ممکن است پزشک انجام سونوگرافی ترانس واژینال را توصیه کند. این تست تصویربرداری تخمدان های شما را نشان می دهد. زنان مبتلا به نارسایی اولیه تخمدان معمولا دارای تخمدان های کوچکتر با فولیکول های کمی هستند.
اگر این وضعیت را دارید، ممکن است آزمایش های بیشتری برای بررسی علت انجام دهید.
تاثیر تنبلی تخمدان بر سلامتی
سطوح پایین استروژن می تواند بر توانایی یک زن برای باردار شدن تأثیر بگذارد. استروژن برای داشتن قلب و استخوان های سالم از جمله موارد دیگر ضروری است. اگر تخمدان ها شما به اندازه کافی از این هورمون تولید نکنند، ممکن است به سایر بیماری های سلامتی مانند:
- اضطراب و افسردگی
- بیماری چشم، از جمله خشکی چشم
- کلسترول بالا و بیماری قلبی
- کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار)
- پوکی استخوان
دچار شوید. با پزشک خود در مورد راه هایی برای کاهش خطرات خود صحبت کنید. یک سبک زندگی سالم و دارو ممکن است به پیشگیری از برخی از این شرایط کمک کند.
درمان تنبلی تخمدان
درمان تنبلی تخمدان در سه مرحله انجام می گیرد:
اگرچه برای این عارضه هیچ درمان قطعی وجود ندارد، اما درمان هایی وجود دارد که می تواند علائم و عوارض احتمالی مربوط به سطوح پایین استروژن را کاهش دهد.
درمان جایگزینی هورمونی (HRT) رایج ترین است. این درمان معمولاً ترکیبی از استروژن و پروژسترون است، اگرچه پزشک ممکن است اشکال دیگری از درمان را تجویز کند. می توانید آن را از به صورت خوراکی مصرف کنید، آن را روی پوست خود قرار دهید یا در واژن خود قرار دهید. شما و پزشکتان باید در مورد عوارض جانبی و خطرات احتمالی اگر این نوع درمان را مد نظر دارید صحبت کنید.
پزشکان معمولاً مکمل های کلسیم و ویتامین D را برای جلوگیری از پوکی استخوان تجویز میکنند که ممکن است زمانی رخ دهد که سطح استروژن کاهش یابد. اگر ورزش نمی کنید، باید تناسب اندام را به یک عادت تبدیل کنید، زیرا ورزش های تحمل وزن می تواند به قوی نگه داشتن استخوان ها و سلامت قلب شما کمک کند. اگر قصد دارید باردار شوید اما متوجه شدید که نارسایی اولیه تخمدان دارید، ابتدا بابد با یک متخصص صحبت کنید تا بدانید چه اقداماتی قبل از بارداری نیاز است.
- رژیم غذایی: رژیم غذایی باید شامل میوه جات و سبزیجات به تعداد ۵ بار در روز باشد، نوشیدن آب فراوان، چربی اشباع شده اصلا نباید مصرف شود و چربی های مایع مجاز است که به میزان کم مصرف شود. مصرف کربوهیدرات ها را کنترل کنند و مصرف شیرینی و قند و کربوهیدرات های مرکب مانند برنج و نان به حداقل برسانند.
- ورزش: ورزش باید هوازی و ۴ مرتبه در روز انجام شود. میزان ورزش در هر بار ۲۰ تا ۳۰ دقیقه باشد مانند پیاده روی، رویدن، شنا و ایروبیک.
- درمان دارویی: درمان دارویی مهمترین درمان تنبلی تخمدان است که توسط متخصص زنان تجویز می شود. در راس درمان های دارویی مصرف قرص های LD یا قرص های جلوگیری از بارداری می باشد. مصرف قرص های LD جلوی تخمک گذاری را می گیرد و به طبع آن کیست هم تولید نمی شود و تخمدان در حالت سلامت باقی می ماند. در مرتبه دوم قرص های متفورمین قرار دارند که برای کنترل دیابت استفاده می شوند زیرا همانطور که بیان کردیم تنبلی تخمدان از نظر ژن با دیابت مرتبط است و ممکن است یکی از اقوام آنها مبتلا به دیابت بوده باشد. تجویز قرص ها حتما باید تحت نظر متخصص زنان مجرب و حاذق باشد چون موارد منع مصرف را هم شامل می شوند. فرد نباید سابقه لخته خون، سردرد میگرنی، بیماری کبدی، دیابت، فشار خون، زمینه ژنتیکی سکته مغزی در بستگان درجه یک و…داشته باشد. همچنین در صورتی که در اثر مصرف قرص ها چاق می شوید شاید نیاز باشد با تشخیص متخصص زنان، مصرف قرص را قطع نمایید.